Sociale annotatietools

\label{sociale-annotatietools}
In deze categorie springen Perusall en Feedback Fruits het meest naar voren. Uit de onderlinge vergelijking van deze 2, maar ook in samenhang met de andere applicaties, kwamen naast de basiseisen een aantal doorslaggevende specifieke eisen naar voren:
Perusall is een laagdrempelig product met een aantal interessante features zoals de automatische analyses. Tegelijkertijd is deze tool echter vrij beperkt omdat het alleen pdf aankan en teksten niet didactisch ingebed kunnen worden. Het contentbeheer is gebrekkig en het businessmodel past niet goed bij de Nederlandse situatie. Het didactisch concept met verplichte participatie gaat beide geïnterviewde pilotdocenten bij nader inzien te ver en doet net zo min alle studenten recht als het traditionele onderwijs dat doet.
Feedback Fruits is een gelikt product, dat de tekortkomingen van Blackboard die door velen worden ervaren, verdoezelt. Er kunnen allerlei soorten media in geüpload worden en in een didactische context en een leerpad worden geplaatst. Eronder zit een leermiddelenbibliotheek, waarvan de potentie nog eens nader bekeken zou moeten worden. Door de sterke ontwikkeling waarin zich dit product bevindt, bergt het veel onzekerheden, maar tegelijkertijd kansen in zich. Mits er goede voorwaarden overeengekomen kunnen worden, lijkt het gelegenheid te bieden om een voorschot te nemen op de leeromgeving van de toekomst en enthousiaste docenten kansen te bieden hun onderwijs te innoveren, zonder daarbij te hoeven wachten op de opvolging van het huidige Blackboard, die pas over enkele jaren plaatsvindt.
Annotatietool en Actively Learn zijn universiteitsbreed veel minder besproken, maar worden door docenten bij Geesteswetenschappen wel gebruikt. Annotatietool bestaat al bijna 10 jaar en is in uiterlijk en functionaliteit basaal maar functioneel. Het product heeft een omslachtige workflow om materiaal beschikbaar te stellen, en is inmiddels ingehaald door modernere en gebruikersvriendelijkere tools. Hoewel er een nieuwe versie onderweg is (die voor het eerst niet gratis zal zijn)11Zie http://www.annotationtool.com/vanderpol/Renewed%20version%20of%20Annotation%20tool.pdf, ligt het niet voor de hand om met dit product bredere experimenten aan te gaan. Van Actively Learn zijn de functies om het materiaal te larderen met vragen en om annotaties in categorieën in te delen interessant. Deze tool biedt echter geen integratie-opties en is daarnaast niet gericht op het hoger onderwijs, zoals o.a. zichtbaar wordt aan de materialen die in de interne ‘catalogus’ beschikbaar worden gesteld.
Uit de evaluatie blijkt dat Feedback Fruits op dit moment het meest aan de genoemde criteria voldoet. Het LUMC heeft hier onlangs een licentie op afgesloten (op basis van versie 1.0). Voor versie 2.0 ontbreekt het op dit moment nog aan inzicht in de daarin daadwerkelijk gerealiseerde functionaliteit en het is dan ook voor de Universiteit Leiden nog net te vroeg om een proeftuin hiermee te starten. SurfMarket wil Feedback Fruits opnemen in haar assortiment. Instellingen kunnen zich tot en met maart 2017 aanmelden om aan deze consortiumlicentie deel te nemen.
De komende paar maanden kunnen door de Universiteit Leiden worden gebruikt om de ontwikkelingen van Feedback Fruits te observeren en de eerste ervaringen van collega-instellingen te inventariseren. In de tussentijd moet vanuit Informatiemanagement nog eens goed worden gekeken naar de koppelingen en juridische aspecten.
Zoals in paragraaf 4.2.4 gezegd, bieden diverse uitgevers van materiaal voor het hoger onderwijs zelf (didactische) platforms aan waarop zij hun content ter beschikking stellen, eventueel tegen betaling. Het is onbekend welke diensten daar geboden worden, of deze in het onderwijs aan de Universiteit Leiden worden gebruikt worden en hoe deze eventueel tot inzet zouden kunnen komen. Dit is een nader onderzoek door de UBL waard.
De situatie met auteursrechten in het onderwijs en de clearance daarvan is sinds een aantal jaar zo complex geworden, dat docenten zich gehinderd voelen bij het beschikbaar stellen van materiaal voor het onderwijs. Bij de annotatietools komt daar het in paragraaf 4.2.4. genoemde aspect bij, dat studenten voor verplichte studieonderdelen keuzevrijheid moeten hebben, waar zij de benodigde materialen aanschaffen. De reeds bestaande impasse wat betreft ‘lange overnames’ wordt hiermee nog groter: de keuzevrijheid kan alleen worden geboden door het gebruik van het annotatieplatform vrijwillig te maken. In dat geval kunnen studenten de pdf bijvoorbeeld ook zelf printen vanuit de UBL-Catalogus en op hun eigen manier lezen en bediscussiëren. Maar dat is een gratis dienst (want géén overname), terwijl voor beschikbaarstelling via het platform moet worden betaald (als dat al kan). Dat ondermijnt de inzet van het platform, maar als deelname daaraan verplicht is, is doorberekening juist verboden. Enige oplossing is een herziening van het beleid rond lange overnames, bijvoorbeeld. deze niet langer door te berekenen aan studenten of hiervoor ook een afkoopsom met Stichting PRO overeen te komen.
Docenten worden op dit moment al onevenredig belast met de overwegingen en administratieve handelingen die nodig zijn om materiaal op rechtmatige wijze in het onderwijs beschikbaar te stellen. Vanuit dit oogpunt zou het aanbeveling verdienen om hen als UBL op meer actieve wijze te ondersteunen, en naast het Auteursrechten Informatiepunt een dienst in te richten die voor docenten op aanvraag de beschikbaarstelling van materiaal voor het onderwijs regelt en afhandelt, zoals het UFB momenteel nog doet voor gedrukte readers.